Klokkenluider

Ik heb een probleem met een advocaat. Is een klokkenluidersmelding de oplossing, en bij wie kan ik terecht?

Je doet een klokkenluidersmelding bij de stafhouder omdat je belang hecht aan integere advocaten die de witwaspreventieregels respecteren. Leven ze die regels niet na, dan verwacht je dat er tegen hen wordt opgetreden. Die verwachting zou de belangrijkste drijfveer achter je melding moeten zijn. In ruil ben je als klokkenluider beschermd tegen wraakacties als gevolg van je melding en heb je recht op ondersteuning.

Een klokkenluidersmelding is geen geschikte oplossing als je louter een persoonlijk voordeel nastreeft. Na je melding is je rol als klokkenluider bovendien beperkt. Je hebt geen actieve rol in de opvolging van je melding door de stafhouder.

Wil je wel actief betrokken blijven bij de zaak en wil je er zelf voordeel uit halen, dan zijn er andere klachtenprocedures die meer geschikt zijn. Als je bijvoorbeeld een persoonlijk probleem hebt met een advocaat die je zaak niet grondig heeft behandeld, dan kan je beter een andere klachtenprocedure volgen. Zulke problemen kan je dus zeker aankaarten, maar hoe je dat best doet, lees je hier.

Wie kan bij de stafhouder een melding doen?

Iedereen die weet of vermoedt dat een advocaat de witwaspreventieregels (mogelijk) niet naleeft, kan dat melden aan de stafhouder van die advocaat. Je hoeft dus geen advocaat te zijn om zulke inbreuken te melden aan de stafhouder.

De stafhouder behandelt uitsluitend klokkenluidersmeldingen over advocaten die de witwaspreventieregels (mogelijk) niet naleven. Voor klokkenluidersmeldingen over andere soorten inbreuken (bv. over een niet-advocaat die de witwaspreventieregels niet respecteert of een advocaat die de consumentenbeschermingsregels niet naleeft) moet je contact opnemen met de federale ombudsman of de autoriteit die bevoegd is voor die specifieke klokkenluidersmeldingen.

Wat kan je aan de stafhouder melden?

Je kan aan de stafhouder inbreuken melden die advocaten (mogelijk) begaan hebben op de volgende regels:

• De Europese witwaspreventierichtlijn van 2015 en de Belgische witwaspreventiewet van 2017 – Deze regels willen voorkomen dat advocaten (en andere professionals) zich laten misbruiken om geld dat afkomstig is uit criminele activiteiten te helpen witwassen of inzetten ter financiering van terrorisme of voor de verkrijging van massavernietigingswapens.
• Waakzaamheidsplichten rond financiële embargo’s – Financiële sancties en embargo’s zijn gericht tegen landen die zich onder meer schuldig maken aan grootschalige mensenrechtenschendingen of de financiering van terrorisme, en hebben tot doel om die landen een andere koers te laten varen. Advocaten (en andere professionals) mogen cliënten niet helpen om zulke maatregelen te omzeilen.

Zorg er wel voor dat je melding geen informatie bevat die:

• raakt aan de nationale veiligheid of valt onder een veiligheidsmachtiging;
• valt onder het medisch beroepsgeheim, het beroepsgeheim van de advocaat, of het geheim van de rechterlijke beraadslagingen.

Als je melding toch dat soort informatie bevat, is ze geheel of gedeeltelijk niet-ontvankelijk en kan de stafhouder ze in die mate niet verder opvolgen.

Let op! Als je bewust onjuiste of misleidende informatie meldt, dan ben je niet beschermd als klokkenluider. Bovendien ben je strafbaar én kan je aansprakelijk worden gesteld voor de schade die je melding heeft veroorzaakt.

Wie is de bevoegde stafhouder?

Alleen de stafhouder van de balie waar de betrokken advocaat is ingeschreven, is bevoegd om jouw klokkenluidersmelding te ontvangen en op te volgen. 

Weet je dit niet, zoek dan de naam van de advocaat op via ‘Zoek een advocaat’. Daar vind je bij de details de balie van de advocaat. Aan het hoofd van die balie staat de bevoegde stafhouder.

Ben je bij deze balie niet aan het juist adres? Navigeer dan via deze links naar de website van de bevoegde stafhouder. Dien je melding dan in via de mogelijkheden die op die website vermeld staan:

VERWIJZING NAAR WEBPAGINA VAN ANDERE BALIES

We raden je aan om je melding steeds via de klokkenluidersapplicatie in te dienen. Zo kunnen jij en de stafhouder steeds veilig communiceren zonder dat je identiteit bekend wordt.

Heb je bij de verkeerde stafhouder gemeld? Of heb je bij de juiste stafhouder een inbreuk gemeld op regels die niets met witwaspreventie te maken hebben? Dan zal de stafhouder je melding ofwel aan de bevoegde stafhouder bezorgen voor verdere opvolging, ofwel aan de federale ombudsman die je melding vervolgens bezorgt aan de bevoegde autoriteit.

Kan je anoniem melden?

Ja, je kan anoniem een melding indienen. Je gebruikt hiervoor best de klokkenluidersapplicatie. Zo kunnen jij en de stafhouder steeds veilig met elkaar communiceren zonder dat je identiteit bekend wordt, bijvoorbeeld om aanvullende informatie op te vragen en te bezorgen of om je op de hoogte te houden van de opvolging van de melding.

Meld je anoniem per telefoon, per e-mail of een andere manier, dan is verdere communicatie tussen jou en de stafhouder in principe niet mogelijk, tenzij je geanonimiseerde contactgegevens achterlaat (bv. een e-mailadres dat je anonimiteit garandeert).

Word je later toch geïdentificeerd en word je alsnog het slachtoffer van wraakacties? Ook dan ben je beschermd als klokkenluider en heb je recht op ondersteuningsmaatregelen.

Hoe dien je een klokkenluidersmelding in bij de stafhouder?

Als je overweegt een inbreuk door een advocaat op de witwaspreventieregels aan de bevoegde stafhouder te melden, maar je niet goed weet hoe je dat kan doen, dan kan je telefonisch contact opnemen met de stafhouder of de balie. Discretie wordt verzekerd.

Er zijn vier manieren om een melding in te dienen bij de stafhouder:

1. Via de klokkenluidersapplicatie op de website van de balie (zie knop onderaan deze pagina)
2. Telefonisch via 011 37 98 83. (de gesprekken worden niet opgenomen).
3. Per brief aan de stafhouder, met de melding ‘vertrouwelijk’ aan [Balie Limburg, Parklaan 25/9, 3500 Hasselt])
4. Via een fysieke afspraak met de stafhouder (vooraf telefonisch te regelen via [011 37 98 83]).

We raden je aan om je melding steeds via de klokkenluidersapplicatie in te dienen. Zo kunnen jij en de stafhouder steeds veilig communiceren zonder dat je identiteit bekend wordt.

Welke informatie moet je toevoegen aan een klokkenluidersmelding?

Bij je melding moet je volgende informatie voegen:

• Naam van de betrokken advocaat;
• Een weergave van de feiten en, indien mogelijk, de geschonden regel;
• De periode waarin de inbreuk heeft plaatsgevonden;
• Elk bewijs van de inbreuk en elk ander element dat relevant lijkt

De stafhouder kan je vragen om verduidelijking of extra informatie. Daarom is het nuttig om via de klokkenluidersapplicatie te melden. Zo blijft verdere veilige communicatie tussen jou en de stafhouder mogelijk, maar is je identiteit toch beschermd.

Wat gebeurt er met je melding?

1. Ontvangst van je melding

• Zodra je een klokkenluidersmelding hebt ingediend, krijg je binnen zeven dagen een schriftelijke ontvangstbevestiging van de stafhouder. Je ontvangt ook een dossiernummer. Dit nummer vermeld je best elke keer als je contact opneemt, zodat de stafhouder je snel kan helpen.
• Wil je anoniem melden? Gebruik dan bij voorkeur de klokkenluidersapplicatie. Zo kun je veilig communiceren met de stafhouder via het dossiernummer. Als je een anonieme melding op een andere manier indient, dan is verdere communicatie in principe niet mogelijkheid, tenzij je geanonimiseerde contactgegevens achterlaat (bv. een e-mailadres dat je anonimiteit garandeert).
• Als je een niet-anonieme melding indient, en je doet dit via een andere weg dan de applicatie, dan krijg je geen ontvangstbevestiging als je dit niet wilt of als de stafhouder vindt dat een bevestiging je anonimiteit in gevaar kan brengen.

Let op! De ontvangstbevestiging betekent niet dat je dan beschermd bent als klokkenluider. Je bent pas beschermd als klokkenluider als je voldoet aan twee voorwaarden: (a) je meldt te goeder trouw, wat betekent dat jij goede redenen hebt om te denken dat de informatie die je meldt correct is op het moment van je melding en dat deze onder de klokkenluiderswet valt, en (b) je hebt de meldingsprocedure correct gevolgd (via de klokkenluidersapplicatie, telefonisch, per brief of in een gesprek met de stafhouder).

2. Bevoegdheid van de stafhouder

De stafhouder zal onderzoeken of die bevoegd is om je melding te behandelen. Dit is alleen het geval als je melding aan drie voorwaarden voldoet:

1. Je melding gaat over een advocaat die de witwaspreventieregels (mogelijk) niet naleeft.
2. Die advocaat is aangesloten bij de balie van de stafhouder bij wie je de melding indient.
3. Je respecteert de meldingsprocedure.

Er zijn drie scenario’s mogelijk:

• De stafhouder is bevoegd – De stafhouder zal je melding opvolgen.
• De stafhouder is samen met andere autoriteiten bevoegd – De stafhouder stuurt je melding door naar andere bevoegde autoriteiten, zoals een andere stafhouder of de federale ombudsman, en informeert jou hierover. De stafhouder volgt je melding dan samen op met de andere bevoegde autoriteit(en).
• De stafhouder is niet bevoegd – De stafhouder stuurt je melding door naar de juiste stafhouder of de federale ombudsman. Je wordt hierover geïnformeerd en de ontvangende instantie zal je verder op de hoogte houden. In dit geval zal de stafhouder je melding dus niet opvolgen.

Let op! De stafhouder zal je niet verder informeren als je aangeeft dat je dit niet wilt, of als het je anonimiteit in gevaar kan brengen. Gebruik daarom de klokkenluidersapplicatie voor veilige communicatie. Zo blijf je steeds op de hoogte.

3. Opvolging van de melding

• De stafhouder die zich bevoegd verklaart, staat in voor een zorgvuldige opvolging van je melding. Dit betekent dat de stafhouder onderzoekt of je melding terecht is en maatregelen neemt om de inbreuk aan te pakken, bijvoorbeeld door een tuchtonderzoek te starten.

4. Feedback en eindresultaat

• Binnen drie maanden (of soms zes maanden, bijvoorbeeld bij een complex dossier) zal de stafhouder je laten weten of die bevoegd is om je melding op te volgen, en welke stappen er worden of al zijn gezet om je melding op te volgen. De stafhouder zal je ook op algemene wijze informeren over het eindresultaat.
• Bij het geven van feedback kan de stafhouder geen details geven, omdat de wet dat vaak niet toelaat. Het volstaat te weten dat de stafhouder onder het Gerechtelijk Wetboek en de witwaspreventiewet van 18 september 2017 beschikt over meerdere manieren om je melding op te volgen; welke de beste is om jouw melding op te volgen, hangt af van de aard en de ernst van de inbreuk die je meldt.
• Als de inbreuk die je meldt van geringe betekenis is of je hebt dezelfde inbreuk herhaaldelijk gemeld zonder nieuwe elementen toe te voegen, dan kan de stafhouder beslissen om geen gevolg te geven aan je melding en het dossier afsluiten.

Voor meer informatie over de meldingsprocedure kun je de rondzendbrief van de stafhouder onderaan deze pagina raadplegen.

Blijft jouw identiteit vertrouwelijk?

Ja, de stafhouder garandeert dat jouw identiteit vertrouwelijk blijft. Zelfs als (een deel van) je melding aan anderen wordt doorgegeven voor verdere opvolging (bv. aan de tuchtinstanties), dan zorgt de stafhouder ervoor dat jouw identiteit niet wordt onthuld.

De stafhouder mag je identiteit alleen met anderen delen als jij daarvoor toestemming geeft of als de wet dit verplicht. De stafhouder zal je altijd informeren wanneer je identiteit wordt vrijgegeven, tenzij een onderzoek of een juridische procedure hierdoor in gevaar komt.

Dezelfde principes gelden voor de identiteit van personen die je bijstaan in het meldingsproces, en derden en juridische entiteiten die met jou verbonden zijn, zoals bijvoorbeeld familieleden of vzw’s.

De feitelijke gegevens in je melding, evenals de identiteit van de betrokken advocaat, worden alleen gedeeld met de personen of instanties die nodig zijn om de melding te behandelen.

Wanneer ben je beschermd als klokkenluider?

Je bent niet als klokkenluider beschermd louter omdat je hebt gemeld. Dat ben je alleen als je voldoet aan de volgende beschermingsvoorwaarden:

• Je meldt te goeder trouw, wat betekent dat jij goede redenen hebt om te denken dat de informatie die je meldt correct is op het moment van je melding en dat deze onder de klokkenluiderswet valt.
• Je meldt volgens de procedure (via de klokkenluidersapplicatie, telefonisch, per brief of in een gesprek met de stafhouder).

Als je aan die voorwaarden voldoet, geniet je bescherming tegen wraakacties en heb je recht op ondersteuningsmaatregelen.

Je verliest het statuut van klokkenluider niet als je melding na onderzoek door de stafhouder alsnog onjuist of ongegrond blijkt te zijn.

Moet je bang zijn voor wraakacties als je meldt?

Neen, als je aan de beschermingsvoorwaarden voldoet, ben je beschermd tegen wraakacties als gevolg van je melding, zoals ontslag, pesterijen, discriminatie of andere vormen van benadeling. Dit geldt ook als je melding na onderzoek door de stafhouder alsnog onjuist of ongegrond blijkt te zijn.

Die bescherming geldt automatisch ook voor personen die je bijstaan in het meldingsproces, en derden en juridische entiteiten die met jou verbonden zijn, zoals bijvoorbeeld familieleden of vzw’s.

Als je bewust onjuiste of misleidende informatie meldt, dan ben je niet beschermd als klokkenluider. Bovendien ben je strafbaar én kan je aansprakelijk worden gesteld voor de schade die je melding heeft veroorzaakt.

Welke bescherming en ondersteuning krijg je als klokkenluider?

Als je aan de beschermingsvoorwaarden voldoet, heb je recht op bescherming en ondersteuning. Dit betekent:

• Geen wraakacties

Je mag geen benadeling ondervinden of daarmee bedreigd worden omdat je hebt gemeld, zelfs niet na het beëindigen van je arbeidsrelatie. Als je door je melding toch het slachtoffer wordt van wraakacties, kun je een procedure starten bij de federale ombudsman of de arbeidsrechtbank.

• Geen aansprakelijkheid

Als je ervan mocht uitgaan dat je melding noodzakelijk was om een inbreuk te onthullen, ben je niet verantwoordelijk voor de schending van eventuele geheimhoudingsverplichtingen. In dat geval kunnen er tegen jou ook geen juridische procedures worden ingesteld.

Let op! Als je melding gaat over de nationale veiligheid of geclassificeerde gegevens bevat, of gedekt is door het medisch geheim, het beroepsgeheim van de advocaat of de geheimhouding van de rechterlijke beraadslagingen, dan valt je melding niet onder de klokkenluiderswet. Als je die informatie toch meldt, is je melding (deels) niet-ontvankelijk.

Let op! Je blijft aansprakelijk voor alles wat je (niet) doet dat geen verband houdt met je melding, of dat niet noodzakelijk was voor het onthullen van de inbreuk. Je bent ook strafbaar als je jezelf onrechtmatig toegang hebt verschaft tot informatie of informatie hebt verkregen (bv. met behulp van inbraak).

• Bescherming tegen ontslag en recht op schadevergoeding 

Ben je werknemer en word je ontslagen of wijzigt je werkgever eenzijdig je arbeidsvoorwaarden omdat je hebt gemeld? Dan zijn er twee opties:

• Ofwel verzoek je je werkgever binnen 30 dagen via een aangetekende brief om je onder je vroegere arbeidsvoorwaarden opnieuw aan te nemen of tewerk te stellen. Je werkgever heeft dan 30 dagen de tijd om op je brief te antwoorden. Als je werkgever je opnieuw aanneemt, is die verplicht om je misgelopen loon en extralegale voordelen uit te betalen. Neemt de werkgever je niet opnieuw aan, dan heb je recht op een schadevergoeding gelijk aan zes maanden brutoloon of gelijk aan de werkelijke schade. In dit laatste geval moet je zelf de omvang van de geleden schade bewijzen.

• Ofwel wens je niet meer voor die werkgever te werken. Dan heb je recht op een schadevergoeding gelijk aan zes maanden brutoloon, of gelijk aan de werkelijk geleden schade. In dat laatste geval moet je zelf de omvang van je schade bewijzen.

Ben je geen werknemer of word je pas na de beëindiging van de arbeidsrelatie het slachtoffer van wraakacties? Dan heb je recht op een schadevergoeding gelijk aan de werkelijk geleden schade. Ook dan moet je zelf de omvang van je schade bewijzen. 

Verder heb je hebt recht op ondersteuning van het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM). Dat kan gaan om:

• psychologische, sociale, technische ondersteuning en hulp bij het omgaan met de media;
• juridische bijstand in strafrechtelijke en burgerlijke procedures;
• financiële bijstand in gerechtelijke procedures.

Het FIRM biedt die ondersteuning ofwel zelf, ofwel via de tussenkomst van gespecialiseerde advocaten of psychologen.

Wil je meer weten over de ondersteuning van het FIRM? Raadpleeg dan de website van het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens.

Wat als je toch het slachtoffer wordt van wraakacties?

Als je denkt het slachtoffer te zijn van wraakacties omdat je hebt gemeld (zoals ontslag, pesterijen, discriminatie of andere vormen van benadeling), kun je twee pistes bewandelen:

• Klacht indienen bij de federale ombudsman

Je kunt een klacht indienen bij de federale ombudsman via het online klachtenformulier tegen wraakacties. De ombudsman zal dan een beschermingsprocedure starten. De organisatie of persoon waarvan de vermoedelijke wraakactie uitgaat, moet bewijzen dat deze wraakactie niets te maken heeft met je melding. Als ze dit bewijs niet kan leveren, dan zal de federale ombudsman vragen om de wraakactie ongedaan te maken of de gevolgen ervan te compenseren.

• Procedure starten bij de arbeidsrechtbank

Je kunt ook meteen naar de arbeidsrechtbank stappen. Als je in aanmerking komt voor juridische tweedelijnsbijstand, kun je tijdens de procedure (deels) kosteloos geholpen worden door een advocaat. Als je ernstige financiële problemen hebt, heb je mogelijk ook recht op rechtsbijstand en kun je zelfs financiële steun ontvangen van het Federaal Mensenrechteninstituut om de procedurekosten te dekken.

De organisatie of persoon die wraakacties tegen jou heeft ondernomen omdat je hebt gemeld, kan bovendien strafrechtelijk worden vervolgd.

Hoe worden mijn persoonsgegevens verwerkt?

Voor meer informatie over de verwerking van je persoonsgegevens kan je terecht in onze bijzondere privacy verklaring.

Overweeg je te melden maar heb je nog andere vragen?

Contacteer dan de stafhouder of één van zijn medewerkers.

• Telefoon: 011 37 98 83 (optie 1)
• E-mail: secretariaat@balielimburg.be

Voor meer algemene informatie kan je ook contact opnemen met het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM), dat is aangeduid als centraal informatiepunt voor de klokkenluidersregeling in België: 

• https://federaalinstituutmensenrechten.be/nl/klokkenluider
• Telefoon (Nederlands: +32 479 88 57 40; Frans: +32 479 88 57 23)
• E-mail: kl-la@firm-ifdh.be

Voor meer informatie kan je ook terecht bij de federale ombudsman:

• https://www.federaalombudsman.be/nl/centrum-integriteit/klokkenluiders
• Telefoon (080099961)
• E-Mail: contact@federaalombudsman.be

Nuttige documenten

• Rondzendbrief
• Samenwerkingsprotocol tussen de federale ombudsman en de stafhouders
• Privacyverklaring